Frezen met de bovenfrees

De freesmachine is één van de meest veelzijdige gereedschappen die je in de bouwmarkt kunt kopen. En toch hebben veel doe-het-zelvers er geen in huis.

Het woord frees komt van het Franse 'fraise', wat 'kanten plooikraag' betekent. Tegenwoordig verstaan we onder de frees een stuk snijgereedschap met vertandingen voor het mooi afwerken van onder andere de randen van meubels.

De vertandingen werken als beitels, waarmee je hout, maar ook andere materialen kunt bewerken en afwerken. De frezen bevestig je aan een freesmachine. De roterende frees beweeg je lineair over het af te werken oppervlak om het profiel of de uitsparing zo recht mogelijk te krijgen.

Het principe lijkt een beetje op dat van de boormachine. Een belangrijk verschil is het veel hogere toerental van een freesmachine in vergelijking met een boor (24.000 tot 27.000 ten opzichte van 1.000 tot 3.000 o.p.m.).

Dit heeft als gevolg dat je in een freesmachine geen frezen kunt gebruiken met een grotere diameter dan waarvoor de machine is bedoeld. Dat kan wel bij een boormachine. De belangrijkste reden van deze beperking is de veiligheid.

Bij een dermate hoog toerental wil je niet dat de frees los schiet. Het is dan ook belangrijk dat de onderdelen die gebruikt worden voor de bevestiging van een frees - de uitgaande as, de spantang en de spanmoer - goed schoon gehouden worden.

Boven- en onderfreesmachines 
Er zijn verschillende soorten freesmachines. De meest gebruikte in menig werkplaats in ons land is de bovenfrees. Deze heet zo, omdat je de frees boven op het af te werken materiaal beweegt. Als je de machine gebruikt in combinatie met een freestafel, waarover je het werkstuk zelf beweegt, spreek je van een onderfreesmachine.

In vroegere tijden was frezen voorbehouden aan vakmensen. Mede doordat de freesmachines duur in aanschaf waren. Tegenwoordig hoeft een goede freesmachine niet zoveel meer te kosten. Kijk bij Geerdink voor prijzen van goede freesmachines.

Toepassingen en soorten frezen 
Freesmachines worden gebruikt voor onder meer:

• Houtverbindingen. Er is bijvoorbeeld een zwaluwstaartfrees voor het maken van de zwaluwstaartverbinding.

• Decoratieve functies: het maken van sierranden of een schilderijlijstje bijvoorbeeld. In combinatie met een (cirkel)geleider maak je mooie rechte gleuven op je zelfgemaakte salontafel. 

•  Afronden van kanten. Je werkt bijvoorbeeld de scherpe kant van een tafel rond af, zodat deze een stuk kindvriendelijker is. Kinderen zijn jong en onstuimig en stoten tenslotte nog wel eens ergens tegenaan.

• Veelvuldig maken van dezelfde vormen. Daarvoor gebruik je een kopieerring in combinatie met een (zelfgemaakte) mal.

Voor ieder doel is er wel een frees te krijgen in de bouwmarkt. Enkele veelgebruikte frezen zijn de vingerfrees, sponningfrees, kantenfrees, v-groef frees, fasefrees, zwaluwstaartfrees, grondprofielfrees, kwartrondprofielfrees, halfrondprofielfrees en de letterfrees.

Welke machine je uiteindelijk kiest, is afhankelijk van je persoonlijke wensen en het doel waarvoor je 'm wilt gebruiken. Zorg dat je jezelf van tevoren de volgende vragen hebt gesteld:

• Welk materiaal ga je bewerken? Gebruik je de freesmachine alleen voor het bewerken van hout, of wil je er ook kunststof of zelfs metaal mee kunnen frezen?

• Hoe vaak denk je de freesmachine te gebruiken? Voor intensief gebruik is het geen overbodige luxe een duurder type aan te schaffen. Gebruik je de freesmachine slechts incidenteel, dan kan volstaan worden met een goedkoper type.

• De prijs / prestatieverhouding: Hoeveel geld heb je of wil je besteden, en voor welke kwaliteit?

• Een grotere freesdiameter heeft een hogere snelheid, en geeft daardoor een gladder resultaat, maar is wel duurder in aanschaf.

• In het verlengde van het bovenstaande: ben je een doe-het-zelver of beoog je een professioneel doel?
   
• Is nabewerking van de freesgang vereist of niet?

• Een belangrijk aspect bij het werken met de bovenfreesmachine is de veiligheid. Hoe werk je nu veilig met een bovenfreesmachine?

• Onderhoud de machine en de onderdelen waar je de frezen aan bevestigt in ieder geval na elke freesklus.

• Zorg ervoor dat de omgeving schoon is en dat je de ruimte hebt om te werken

• Gebruik altijd scherpe en schone freesjes

• Werk met je gezicht naar de deur, zodat je niet onaangenaam verrast kunt worden

• Draag het liefst een veiligheidsbril om je ogen te beschermen en gehoorbescherming

• Haal de stekker uit het stopcontact als je een frees verwisselt

• Controleer of alles goed vast staat voordat je de machine start

Onthoud: een freesmachine is zeker geen speelgoed waar lichtvaardig mee om moet worden gegaan. Neem daarom ook altijd de maximale veiligheid in acht!

Heb je eenmaal een (boven)freesmachine in huis gehaald, dan zul je zien dat het werken met de frees een ware verslavende bezigheid is. Je kunt deze apparaten voordelig online kopen bij de beste winkels met gereedschap.